Zarządzanie procesami biznesowymi w wydaniu Oracle

Jarosław Stępień

Procesy biznesowe są kluczowym elementem w architekturze firmy, decydującym w dłuższym terminie o jej sukcesie lub porażce na rynku. Efektywne, zarządzalne i elastyczne procesy dają możliwość szybkiej reakcji na zmienne realia biznesowe, działania konkurencji, w końcu pozwalają wprowadzać niezbędne zmiany w szybki, a jednocześnie usystematyzowany sposób.

Oracle, jako dostawca oprogramowania klasy enterprise, oferuje swoim klientom kompletną platformę do zarządzania procesami biznesowymi. Oferta Oracle składa się z dwóch kluczowych elementów. Pierwszym z nich jest oprogramowanie pozwalające na stworzenie jednolitego repozytorium procesów biznesowych, ich dokładną dokumentację oraz publikację, analizę wg różnych kryteriów (biznesowych, technicznych, organizacyjnych), a także przeprowadzenie symulacji procesu (lub procesów), np. w celu przetestowania zmian przed wprowadzeniem ich w życie. Pakietem odpowiadającym za wymienione funkcje jest Oracle BPA Suite (Business Process Analysis Suite). Drugim - nie mniej istotnym - elementem oferty jest pakiet Oracle UBPM Suite (Unified Business Process Management Suite). Pakiet ten umożliwia przeniesienie wiedzy o procesach biznesowych na poziom rzeczywistych aplikacji, na których działają użytkownicy końcowi, będący aktorami w procesach. Poniżej znajduje się krótki przegląd obszarów wspieranych przez wspomniany pakiet.

Oracle UBPM Suite 11g

Oracle UBPM Suite jest platformą umożliwiającą zarządzanie procesami przez ich wdrożenie w postaci aplikacji webowej używanej przez pracowników firmy (w szczególności dotyczy to tzw. procesów workflow, tj. procesów z dużym – przeważającym – udziałem ludzi). Proces w systemie BPM składa się z sekwencji operacji realizujących określony cel biznesowy. W ramach tej sekwencji pewne operacje są wykonywane przez ludzi i mają charakter operacji interaktywnych (np. decyzje, akceptacje, notyfikacje o wykonaniu określonej czynności). Pozostałe operacje mogą być sklasyfikowane jako automatyczne, gdyż nie uczestniczą w nich ludzie, a zamiast tego następuje bezpośrednia komunikacja z istniejącymi systemami (HR, ERP, CRM, czy własne aplikacje). W wizji Oracle takie operacje mapują się 1:1 z usługami udostępnionymi w warstwie integracyjnej (na szynie usług ESB). Oprócz mechanizmów umożliwiających kontrolowanie przebiegu procesu i komunikację z systemami, moduł BPM zarządza tworzeniem list roboczych dla uczestników procesów, przypisuje im odpowiednie zadania do wykonania, a także przypomina o zbliżających się terminach. Silnik procesów BPM gromadzi również dane tworzone przez każdy przebieg (instancję) procesu - tak, aby możliwa była ich analiza przez narzędzia klasy Business Activity Monitoring (BAM – monitorowanie w czasie rzeczywistym) lub Business Intelligence (BI, analiza historyczna).

Pakiet Oracle UBPM Suite zawiera narzędzia do modelowania procesów, ich analizy (symulacja), tworzenia interfejsu użytkownika i definiowania komunikacji z systemami oraz uruchamiania i zarządzania procesami. W rozwiązaniu mieści się również moduł decyzyjny, pozwalający odseparować logikę biznesową i zawrzeć ją w postaci reguł lub tabel decyzyjnych, a także komponent raportowy umożliwiający pozyskiwanie i wizualizację w czasie rzeczywistym kluczowych wskaźników procesu (KPI) lub parametrów progowych typu SLA.

Implementacja aplikacji przez modelowanie procesu

Narzędziem służącym do modelowania procesów, a jednocześnie definiowania aplikacji procesowej jest komponent Oracle BPM Studio, wbudowany w środowisko programistyczne Oracle JDeveloper. Pozwala on również zdefiniować interfejs użytkownika i wywołania usług biznesowych.

BPM Studio jest narzędziem przeznaczonym zarówno dla analityków biznesowych odpowiedzialnych za modelowanie oraz optymalizację procesów biznesowych, jak i programistów definiujących systemowy kontekst aplikacji procesowych (wywoływanie usług, definicja interfejsu użytkownika). Każdy z wymienionych odbiorców pracuje w określonym profilu, co pozwala ukryć funkcjonalności niepotrzebne na danym etapie pracy. Dzięki temu istnieje możliwość izolacji użytkownika biznesowego od logiki integracyjnej i zagadnień technicznych, co pozwala skupić się na istocie procesu, tzn. zdefiniowaniu ról, przepływów, zadań, określeniu ograniczeń nakładanych na proces (np. czasowych), wreszcie na wykonaniu symulacji procesu w określonych sytuacjach biznesowych (analiza what-if, możliwość określenia parametrów symulacji w zakresie zasobów, czasu, kosztów, prawdopodobieństwa).

Kluczową cechą Oracle BPM Studio jest wykorzystanie standardu BPMN v2.0 do modelowania i wykonywania procesów. Standard ten nie wymaga konwersji pomiędzy modelem stworzonym przez analityka biznesowego, a modelem „wykonywalnym” interpretowanym przez silnik procesów biznesowych. Dzięki temu model stworzony przez analityka, a następnie uszczegółowiony na poziomie technicznym przez developera może być bezpośrednio wykonany na silniku procesów. Skraca to zdecydowanie czas od utworzenia modelu do uruchomienia aplikacji produkcyjnej.

Analitycy biznesowi oprócz pracy z BPM Studio mają również możliwość definiowania i modyfikowania procesów z poziomu przeglądarki internetowej, w aplikacji BPM Process Composer. Aplikacja ta zawiera widok na repozytorium procesów i szablonów procesów, które mogą być edytowane przez uprawnionych użytkowników. BPM Process Composer jest aplikacją skierowaną wyłącznie do osób biznesowych, nie ma w niej funkcjonalności dotyczących szczegółów implementacyjnych procesu. Zamiast tego analityk biznesowy może korzystać z tzw. bibliotek, w ramach których widoczne są usługi biznesowe dostępne w warstwie integracyjnej, a także predefiniowane zadania interaktywne (np. akceptacje, ekrany informacyjne dla określonych obiektów danych). Korzystając z tych predefiniowanych elementów analityk ma możliwość zbudowania przebiegu procesu, ewentualnie wprowadzając dodatkową logikę biznesową za pomocą reguł biznesowych.

Oracle UBPM Process Server

Oracle UBPM Process Server to komponent odpowiedzialny za wykonywanie procesu zgodnie ze zdefiniowanym modelem (tzw. silnik procesów). Wśród podstawowych zadań silnika procesów należy wymienić:

* Kontrolę ścieżki wykonania danej instancji procesu (zgodnie z warunkami zadanymi w modelu)

* Komunikację ze „światem zewnętrznym” przez zdefiniowane mechanizmy integracyjne (w podejściu kanonicznym – poprzez usługi zdefiniowane na szynie ESB)

* Dystrybucję obsługę zadań interaktywnych (wykonywanych przez użytkowników końcowych); kontrolę parametrów realizacji tych zadań (ścieżki akceptacyjne, terminy wykonania, notyfikacje)

* Gromadzenie i agregowanie danych dotyczących procesu (danych systemowych, takich jak czasy wykonania zadań, rozkład; danych biznesowych dotyczących informacji przekazywanych w procesie, np. kwota zamówienia, liczba dni urlopu, etc.)

* Wsparcie dla interakcji z użytkownikami

W procesach biznesowych bardzo istotnym elementem jest interakcja z użytkownikami systemu. Leżało to u podstaw takich funkcji systemu, jak zarządzanie kalendarzami użytkowników, definiowanie ról, możliwość ustanawiania zastępstw pracowników, niemal dowolna manipulacja zadaniami wykonywanych procesów - takich jak: zakończenie instancji procesu, cofnięcie procesu do poprzedniego zadania, czy odebranie zadania użytkownikowi, do którego zostało przypisane. Oracle BPM bez konieczności dodatkowego programowania, dostarcza aplikację do pracy z procesami dostępną poprzez przeglądarkę internetową (BPM Workspace). Co ważne – aplikacja ta jest zintegrowana z rozwiązaniem portalowym Oracle WebCenter, dzięki czemu bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów cały interfejs do obsługi procesów biznesowych jest „od ręki” dostępny w portalu firmowym.

Kluczowe elementy interfejsu to:

* lista zadań przypisanych do użytkownika lub grupy do której należy;

* lista instancji procesów widocznych dla użytkownika zgodnie ze zdefiniowanym modelem uprawnień;

* lista procesów, które mogą być uruchomione przez użytkownika;

* szczegóły zadania wybranego w liście instancji procesów/lub liście zadań użytkownika;

* pulpity informacyjne BAM;

* parametry administracyjne (np. ustanawianie zastępstw w trakcie nieobecności lub reguły przekierowywania zadań w ramach grupy użytkowników).

Oracle Business Rules

Narzędzia wspierające biznes, do których należy także środowisko informatyczne firmy, są na tyle cenne, na ile potrafią adaptować się do zmieniających się warunków tego biznesu. Tradycyjny sposób tworzenia aplikacji zakładał „zaszywanie” całego zbioru atrybutów i reguł biznesowych w kodzie aplikacji, co czyniło ją nieodporną na zmiany środowiska biznesowego. Szybko zmieniający się biznes powodował w tym przypadku konieczność podjęcia nierzadko trudnych wyzwań technicznych zmierzających w kierunku dostosowania narzędzia informatycznego do zmieniających się warunków biznesu.

Nowoczesne podejście proponuje wydobycie parametrów i reguł biznesowych osadzonych w aplikacjach i przeniesienie ich do centralnego modułu, umożliwiając w ten sposób:

* Deklaratywne podejście do definiowania reguł i parametrów biznesowych,

* Dużą łatwość edycji bezpośrednio przez osoby biznesowe,

* Właściwy i efektywny proces wnioskowania biznesowego co przekłada się na jakość podejmowanych decyzji biznesowych,

* Świadomą konsekwencję w stosowaniu uzgodnionych reguł.

Do kluczowych czynników decyzyjnych oraz reguł kształtujących otoczenie biznesowe mogą należeć:

* Polityki biznesowe, takie jak polityka wydatków, matryce aprobat, itd.,

* Wszelkie ograniczenia, takie jak poprawne konfiguracje, wymogi regulacyjne,

* Przeliczenia, np.: wysokość rabatu, reguły premiowania, scoring,

* Pozostałe reguły argumentacji i wnioskowania biznesowego, np.: oferty w oparciu o wartość klienta, itd.

Oracle Business Rules to kompleksowe narzędzie stanowiące silnik reguł biznesowych. Pozwala budować i zarządzać wszelkimi parametrami i regułami biznesowymi za pomocą szeregu dostępnych interfejsów (aplikacja WWW, arkusze Excel, itd.), pozwala także budować własne środowiska edycji tych reguł z wykorzystaniem interfejsów programistycznych dostępnych w narzędziu.

Oracle Business Activity Monitoring

Oracle Business Activity Monitoring (BAM) to kompleksowe rozwiązanie do tworzenia pulpitów operacyjnych działających w czasie rzeczywistym. Pulpity te (ang. dashboards) umożliwiają monitorowanie procesów i usług biznesowych oraz poziomów usług, śledzenie kluczowych wskaźników wydajności z poziomu procesów i usług, a także stosowanie działań korygujących uruchamianych ręcznie i automatycznie.

Oracle BAM umożliwia tworzenie interaktywnych konsol działających w czasie rzeczywistym oraz prewencyjnych ostrzeżeń (alertów). Funkcjonalne, interaktywne i spersonalizowane pulpity operacyjne, tworzone z wykorzystaniem najnowszych technologii internetowych, umożliwiają dostarczanie użytkownikom informacji w czasie rzeczywistym za pomocą standardowej przeglądarki internetowej. Użytkownik może także definiować, stosownie do potrzeb własne raporty i alerty, które mogą być wysyłane do odbiorców za pomocą poczty elektronicznej, faksu, telefonu lub innych kanałów. Na ich podstawie może w razie potrzeby podejmować odpowiednie działania korygujące z poziomu pulpitu monitorującego dane zdarzenie, np. uruchomić proces lub usługę w warstwie integracyjnej.

Przykład raportu generowanego przez Oracle BAM:

Oracle BAM jest transparentnie zintegrowany z modułem Oracle BPM. Podstawową funkcjonalnością tej integracji jest możliwość zdefiniowania wskaźnika (KPI) na poziomie modelu procesu i wyświetlenie go w postaci odpowiedniego raportu (wykresu, listy, etc.) w module BAM. Procesy biznesowe zdefiniowane w BPM nie są jedynym źródłem danych dla modułu BAM. Oracle umożliwia także monitorowanie usług i procesów integracyjnych zdefiniowanych w komponentach Oracle SOA Suite: szynie usług (Oracle Service Bus) oraz silniku procesów integracyjnych (Oracle BPEL PM). W przypadku, gdy niezbędne są informacje z innych niż wymienione źródła, moduł BAM pozwala zdefiniować odpowiednie interfejsy komunikacyjne w celu pobierania danych m.in. z baz danych, systemów kolejkowych, plików, usług webowych, etc.

Napisz do autora:

jaroslaw.stepien@oracle.com